„Nauka i wychowanie dziecka wymagają podporządkowania rytmowi. Im rytmiczniej przebiega codzienne życie dziecka, tym jest ono zdrowsze. Dlatego wszystkie zabawy i ćwiczenia rytmiczne mają dobroczynny wpływ na zdrowie fizyczne, psychiczne i duchowe.”

Muzyka jako jedna z dziedzin sztuki odgrywa dużą role w życiu każdego człowieka, stanowi swoisty rodzaj odprężenia psychicznego, wzbogaca doświadczenia, wpływa na rozwój osobowości, rozwija wyobraźnię. Jest ona środkiem kształcenia humanistycznego, uwrażliwiającego na wartości ludzkie. Od najmłodszych lat dziecko powinno być wprowadzane w świat muzyki. Sposób w jaki dziecko zostanie zachęcone w przedszkolu do słuchania muzyki, śpiewania, a nawet tworzenia łatwych melodii oraz w jakim stopniu będą rozbudzane zainteresowania muzyczne w znacznym zakresie decydować będzie o dalszym jego rozwoju w dziedzinie muzyki.

W aspekcie zdrowotnym praca nad umuzykalnieniem dziecka ma dla jego ogólnego rozwoju wielkie znaczenie. Śpiewanie piosenek, prowadzone w sposób właściwy wpływa na rozwój klatki piersiowej oraz wzmocnienie więzadeł głosowych. Zajęcia grupowe prowadzone przy śpiewie, czy muzyce kształcą ogólną koordynację ruchową dziecka, wpływają dodatnio na pracę narządów wewnętrznych oraz układu nerwowego.

Zajęcia umuzykalniające w głównej roli pobudzają dziecięcą aktywność, sprawiają radość i przyjemność, ale także uczą dziecko ładu, porządku, szybkiej organizacji i umiejętności podejmowania szybkiej decyzji. Budzą chęć pokonywania trudności oraz dają okazję do uaktywniania dzieci biernych w grupie. Przez udział w zajęciach umuzykalniających dziecko zdobywa różne umiejętności – uczy się słuchać, poruszać zgodnie z muzyką w zabawie lub tańcu, grać na instrumentach perkusyjnych.

Należy pamiętać, iż muzyka dla dziecka nie może być tylko obowiązkiem, ale musi być też potrzebą, bo tam, gdzie zaczyna się poczucie obowiązku, tam kończy się możliwość zainteresowania i postępu w rozwoju muzycznym.

Muzyka odgrywa także istotną rolę w wychowaniu umysłowym dziecka, uczy bowiem prostych operacji umysłowych, tj. porównywanie, analiza, synteza, abstrahowanie.

Zgodnie z przyjętymi koncepcjami muzycznymi wychowanie muzyczne powinno opierać się na następujących formach aktywności dzieci: ruch przy muzyce, śpiew, gra na instrumentach, słuchanie i tworzenie muzyki.

Każda z tych form kształci inne umiejętności, a różnorodność form urozmaica zajęcia, pobudza zainteresowania i aktywność dziecka. Jednak najczęstszą formą muzyki występującą w przedszkolu jest piosenka. Warto sięgać po bardziej skomplikowane formy muzyczne. Ciekawymi zabawami, wywołującymi uśmiech i zainteresowanie są:

• zagadki muzyczne
• zabawa w cecho
• recytacja rytmizowanego tekstu z wyklaskiwaniem
• naśladowanie np. dźwięków, odgłosów itp.
• akompaniowanie do piosenek
• słuchanie muzyki relaksacyjnej, poważnej
• malowanie muzyki
• zabawy ilustracyjne.

Aby działania były twórcze i pobudzające muszą integrować różne treści i formy działania. Integracja artystyczna jest naturalną formą aktywności dziecka, które rysuje, śpiewa i odczuwa potrzebę ruchu co powodowane jest chęcią przechodzenia z jednego działania w drugie.

W przedszkolu należy łączyć zajęcia plastyczne z muzycznymi; można w ten sposób poznać prawdziwe uczucia dziecka. Prowadząc tego typu zajęcia należy zadbać, by właściwie połączyć muzykę i technikę wykonania pracy, ważne jest także wytworzenie odpowiedniego klimatu do odbierania i wyrażania przeżyć artystycznych.

Muzykę można łączyć również z literaturą – połączenie to ma pozytywny wpływ na słuchanie opowiadań i wierszy. Ważna jest też rola zajęć umuzykalniających.

Wzorcem dla ćwiczeń muzyczno – ruchowych we współczesnej pedagogice stanowią metody Labana, Orffa, Kniessów. Choć metody te różnią się od siebie mogą być stosowane na przemian, przyczyniają się do ogólnego rozwoju fizycznego i zapobiegają wadom postawy.

Integracja muzyki z innymi dziedzinami wychowania przedszkolnego zespala procesy emocjonalne, poznawcze motoryczne, co przyczynia się do wszechstronnego rozwoju dziecka.

Częsty kontakt dziecka z muzyką przyczynia się do kształcenia jego emocjonalnego i poznawczego stosunku do otaczającego świata. Grupowe uczestnictwo w zajęciach umuzykalniających uspołecznia, zapobiega uczuciu samotności, sprzyja powstawaniu form współdziałania.

W zakresie wychowania umysłowego kontakt z muzyką rozwija wrażliwość zmysłową, pobudza proces spostrzegania, koncentracji uwagi, wpływa na rozwój mowy i wzbogacenie słownictwa i rozwija inwencję twórczą. Muzyka ma także działanie terapeutyczne, rozładowuje emocje, powinna zatem gościć każdego dnia w pracy nauczyciela i przedszkola.

Bibliografia:

T. Sosińska, Muzyka wyzwala różne formy ekspresji, Wychowanie Przedszkolne 1987

K. Stankowska, Znaczenie zajęć umuzykalniających dla rozwoju dziecka, Nasz czas, czas twórczych nauczycieli 2012

R. Gloton, C. Klero, Twórcza aktywność dziecka, Wsip 1985

E. Zwoleńska, Rozwój wyobraźni muzycznej, a funkcje percepcyjno – motoryczne w młodszym wieku szkolnym, Bydgoszcz 1997.

mgr Katarzyna Byczek