Sprawność manualna i graficzna dzieci z jednego rocznika jest bardzo różna. Są dzieci, które bez specjalnego wysiłku uczą się rysunku, odwzorowywania, a później pisania. Ale są i takie, których ruchy są nieskoordynowane, ręce mało sprawne, a wykonanie czynności graficznej (prostej) staje się dużym wyzwaniem urastającym nawet do rangi problemu. Również prace plastyczne tych dzieci, pomimo największego wysiłku z ich strony – są niedokładne, niestarannie wykonane, często zabrudzone i zazwyczaj wypadają na niekorzyść w porównaniu z pracami swoich rówieśników. Pamiętać jednak należy, że każde z tych dzieci włożyło duży wysiłek w wykonanie swojej pracy, taki na miarę swoich indywidualnych możliwości.

Nie oceniajmy prac w kategoriach zła – dobra. Taka ocena budzi żal, niechęć, a nawet bunt i pogłębia trudności dziecka. Dziecko wtedy nie tyle nie może, nie umie, a coraz częściej nie chce wykonywać prac graficznych. Dziecko o niższych umiejętnościach manualnych włoży dwa razy więcej pracy i poświęci więcej czasu niż dziecko, któremu prace plastyczne nie sprawiają kłopotu. Dlatego musimy zdać sobie sprawę, że z dzieckiem o obniżonej sprawności manualnej i graficznej trzeba pracować nie tyle więcej, ile inaczej (częściej, w krótszym czasie)

Trzeba dobierać odpowiednie ćwiczenia uwzględniające rodzaj zaburzenia oraz stopniować trudności tak, by dziecko widziało efekty swojej pracy i uwierzyło, że może wykonać powierzone mu zadania.

 

 

Przyczyny zaburzeń:

• organiczne
• emocjonalne
• społeczne.

 

ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE CAŁĄ RĘKĘ

Proponowane ćwiczenia:

1. Rysowanie w powietrzu, gumką na ławce, palcem na stole, na piasku, potem farbą, kredką:
   

   • linii prostych poziomych (od strony lewej do prawej) i pionowych (z góry od dołu)
   • kół i spirali, najpierw dużych, stopniowo coraz mniejszych ze zwróceniem uwagi na płynność ruchów, koła powinny być rysowane w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara
   • linii falistych, łuków otwartych u góry i u dołu, elementów litero podobnych
   • prostych figur geometrycznych – trójkątów, kwadratów
   • znanych figur.

2. Wykonywanie wszystkich podanych w punkcie pierwszym ćwiczeń w takt dobrze dobranej melodii oraz kreślenie na papierze wzorów podanych wcześniej.

3. Malowanie grubym pędzlem przy użyciu farb lub pasteli, najlepiej na pociętym papierze pakowym:
   

   • zamalowywanie dużych płaszczyzn w pasy podłużne lub poprzeczne, jedno lub wielobarwne
   • malowanie dużych, stopniowo coraz mniejszych kół położonych obok siebie
   • malowanie farbami barwnych plam dowolnej wielkości
   • malowanie form okrągłych i falistych oraz spirali
   • próby malowania szlaczków z poznanych elementów
   • malowanie rysunków według wzoru.

 

ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE DŁOŃ I PALCE

Proponowane ćwiczenia:

1. Stukanie czubkami palców, na przemian różnymi palcami jednej lub obu rąk, przepychanie przedmiotów po stole, chwytanie drobnych zabawek i przekładanie w inne miejsce (np. do koszyka).

2. Malowanie suchym palcem na papierze zamalowanym farbą.

3. Lepienie z plasteliny i masy solnej:
   

   • wałkowanie cienkich wałków i komponowanie różnych kształtów
   • lepienie rozmaitych form.

4. Modelowanie w glinie:
   

   • wyciskanie w kulce wgłębienia np. miseczka
   • wyciskanie płaskorzeźb i reliefów
   • lepienie ludzików, zwierzątek itp.

5. Wykonywanie wydzieranek i naklejanek z papieru:
   

   • oddzieranie pasków i tworzenie prostych kompozycji
   • tworzenie mozaiki
   • wydzieranie początkowo narysowanych, później bez rysowania na papierze.

6. Cięcie papieru:
   

   • wycinanie po linii prostej, falującej i złamanej
   • wycinanie dużych i małych kół
   • wycinanie figur geometrycznych, rysunków konturowych.

7. Wykonywanie prac z różnych materiałów:

   • układanie z patyczków domków i płotków, z wzorem i bez
   • nawlekanie na nitki koralików, owoców jarzębiny itp. rzeczy
   • haftowanie na tekturkach z otworami
   • układanie kompozycji z figur geometrycznych, nakrętek, patyczków.

8. Zwijanie papieru, skręcanie kulek z krepiny.

9. Przewlekanie i nawlekanie koralików.

10. Zabawy klockami od dużych do bardziej precyzyjnych, mniejszych.
    

 

ĆWICZENIA GRAFICZNE

Proponowane ćwiczenia:

1. Kreślenie elementów literopodobnych:
   
   • rysowanie ruchem ciągłym dowolnych kół
   • rysowanie elementów liter opartych na łuku, laski, półkola, ósemki
   • obrysowywanie figur geometrycznych – trójkątów, kół, itp.

2. Malowanie kredkami konturowych rysunków:
   

   • zakreskowywanie
   • zarysowanie płaszczyzn.

3. Przerysowywanie obrazków przy pomocy kalki technicznej.

4. Kolorowanie obrazków z książeczek do malowania.

5. Kopiowanie rysunków.

6. Rysowanie szlaczków i wzorów z elementów liter na papierze z narysowanymi dwoma poziomymi liniami w odstępach jeden centymetr.

7. Rysowanie pisakami sucho ścieralnymi po folii, na tablicy.

8. Rysowanie kredą na asfalcie, na ciemnych kartkach.

 

ĆWICZENIA PRZYGOTOWUJĄCE DZIECKO DO PISANIA W ZESZYCIE

Proponowane ćwiczenia:

1. Rozpoznawanie linii w zeszycie:
   
   • przeciąganie grubych linii kolorową kredką
   • zamalowywanie miejsc między liniami
   • wklejanie pasków kolorowego papieru między grubymi liniami
   • naklejanie szlaczków z figur geometrycznych
   • wycinanie i wklejanie w liniach poznanych liter i sylab.

2. Rozpoznawanie kratek w zeszycie:
   

   • zaznaczanie konturów dużych kratek (4 małe)
   • zamalowywanie dużych kratek
   • rysowanie konturów różnych figur w oparciu o kratki.

3. Rysowanie szlaczków z zachowaniem kierunku od lewej do prawej strony:
   

   • z elementów liter w zeszycie liniowym dla klasy I
   • z figur geometrycznych w zeszycie kratkowanym
   • przez łączenie ze sobą kilku elementów liter.

4. Wodzenie palcami po wzorach.

5. Wycinanie, cięcie po liniach prostych łamanych itp.

Wszystkim dzieciom przyda się pomoc i zaangażowanie Rodziców, nawet tym, które nie mają trudności, ani oporów w wykonywaniu prac.

Celem tych wszystkich ćwiczeń jest wyrabianie płynności i precyzji ruchów ręki ustawionej tak, jak do pisania oraz oczywiście usprawnianie obu  rąk.

Pracując z dzieckiem pamiętajmy, aby chwalić nawet małe osiągnięcia i jednocześnie zachęcać do dokładnego i estetycznego wykonywania prac. Dodatkowym atutem w zachęcaniu dzieci do podejmowania ćwiczeń jest stosowanie różnych ciekawych, kolorowych przyborów i elementów plastycznych.

Podczas ćwiczeń zwracamy uwagę, by dziecko:

• zajmowało prawidłową postawę siedzącą
• miało kartkę odpowiednio oświetloną
• prawidłowo trzymało ołówek (przybory) i właściwie układało kartkę (nie manipulowało nią).

 

UWAGA:

Bardzo dobrymi ćwiczeniami usprawniającymi sprawność dłoni są czynności samoobsługowe i porządkowe. Wspólne sprzątanie w domu, ścieranie kurzu, zamiatanie, gotowanie (lepienie pierogów, pieczenie ciasteczek), porządkowanie klocków, ubieranie lalek i siebie. Zabawy te i czynności wyrabiają koordynację oka i ręki, ćwiczą chwyty dziecka, a przy okazji dziecko rozróżnia kształty, wielkości i kolory.

Pamiętajmy, że wraz z rozwojem manualnym idzie w parze rozwój ruchowy dziecka. Ważne jest, by z dzieckiem spacerować, biegać, rzucać (szyszkami, kamyczkami), grać w piłkę, bawić się w piasku, by pozwolić dziecku pokonywać przeszkody. Kształtujemy dodatkowo rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej, tak ważnej przy ruchach nieskoordynowanych i zaburzonych.

 

WAŻNE:

Ćwiczenia manualne zaczynamy nawet z bardzo małymi dziećmi. Oswojenie z kredką, plasteliną, farbą można zacząć już po 1 roku życia dziecka.

 

POLECAMY

• zabawy z gazetami: przedzieranie, cięcie, wycinanie
• zabawy z masą solną
• wydzieranki z papieru kolorowego
• rysowanie kredą na asfalcie
• kolorowanie, labirynty (wykorzystywanie książeczek dostępnych w sklepach).

Są to te elementy, które nie wymagają dużych nakładów finansowych, a sprawiają dziecku i Rodzicowi dużo uciechy oraz zapewniają dobrą zabawę.

KILKA PRZEPISÓW NA MASĘ SOLNĄ

Masa solna to masa służąca do modelowania różnych przedmiotów, jak figurki, ozdoby, ramki itp. Wykonuje się ją z mąki, soli oraz wody. Przepisy na masę solną różnią się od siebie w zależności od przeznaczenia.

Przepis na wykonanie podstawowego przepisu na masę solną:

• szklanka mąki
• szklanka soli
• 125ml wody.

Całość należy wygnieść, aż do otrzymania jednolitej i gładkiej masy. Po zakończenia lepienia przedmiotu wykonanego z masy solnej możemy pomalować go farbami akrylowymi, plakatowymi oraz ozdobić, na końcu można polakierować.

Przepis na masę solną, przeznaczoną do wyrobu małych modeli:

• szklanka mąki
• 100g mąki ziemniaczanej
• szklanka soli
• 150 ml wody.

Przepis na masę solną, przeznaczoną do wyrobu dużych modeli:

• szklanka mąki
• 2 szklanki soli
• 125ml wody.

Przepis na elastyczną masę solną (wyroby, które schną na powietrzu):

• szklanka mąki
• szklanka soli
• 125ml wody
• 2 łyżki rozpuszczonego wcześniej kleju do tapet.

Do masy solnej można dodać trochę oleju, dzięki czemu będzie ona gładka i wysychając nie będzie pękać.

Masę można również barwić używając do tego naturalnych produktów, tj. kakao, cynamonu, kurkumy, czy papryki. Można w czasie zagniatania masy dodać farbę plakatową, powstanie w ten sposób masa w kolorach, jakie są potrzebne do wykonania pracy. Rewelacyjnym dodatkiem do wykonywanie prac z masy solnej są wykrawacze do ciastek, takie które znajdują się w każdym domu.

UWAGA:

Masa solna może wysychać naturalnie na powietrzu lub możemy ją wysuszyć w piekarniku.